Songwriting, how to..

Je kent het misschien wel: ineens schiet er een pakkend zinnetje, of leuk nieuw melodietje in je hoofd en je voelt direct de inspiratie om er een liedje van te maken. Leuk, maar.. waar begin je dan eigenlijk? En wat nou als je dat pakkende zinnetje, of melodietje nog helemaal niet in je hoofd hebt, maar alleen nog maar een onderwerp waarover je een liedje wilt schrijven? 

Er is niet maar één manier om een lied te schrijven, sterker nog... er zijn vele manieren! 

De één gaat eerst uit van een tekst, de ander gaat eerst uit van een melodie. Weer een ander gaat uit van een akkoordenschema, of muziekstuk, of slechts van een bepaalde sfeer, of een bepaald ritme. Er zijn geen regels en dat maakt het, behalve wellicht enigszins lastig, ook superinteressant! 

Hieronder zal ik een aantal tips geven die je wellicht zullen helpen om jouw (eerste?) tophit te schrijven:

 

Begin waar de energie zit: 

Heb jij een zinnetje dat blijft hangen? Schrijf dat op! Heb je een melodietje, of akkoordenschema in je hoofd? Neem het op! Volg je inspiratie en ga niet uit van een vast stappenplan. Je inspiratie en de bron hiervan kunnen per dag verschillen en als je vast blijft houden aan een vast stappenplan, kan het zijn dat je hiermee voorbij gaat aan dat wat van nature in je op komt borrelen en juist misschien wel eens dátgene zou kunnen zijn wat het nummer het allerbeste maakt. Het is goed om de verschillende stappen te weten, maar pas ze toe in de volgorde die jij op dat moment voelt en/of hoort. Zo zorg je er ook voor dat je niet vastloopt. 

 

Verzamel zonder oordeel:

Ga zitten met een stuk papier, pak je telefoon, of pak je laptop en begin gewoon alles op te schrijven, of op te nemen, wat in je opkomt en wat past bij dát stukje inspiratie dat je hebt. Geen hersenkronkel is te gek. Alles mag, het creatieve proces heeft vrijheid nodig, dus pak die. Het hoeft nog niet te rijmen, het hoeft nog geen geheel te vormen, het is gewoon één grote brainstorm. Schrijf klanken, woorden, beelden. Beschrijf het gevoel erbij. Schrijf, schrijf, schrijf..  schrappen doen we later wel.

 

Bepaal de kern van jouw song:

Nu je van alles hebt opgeschreven is het van belang om te bepalen wat je nou eigenlijk wilt zeggen met het nummer. Wat is de kern van het verhaal? Wat wil je dat de luisteraar gaat voelen? Waar gaat het écht over? Een gevoel, een persoon, een situatie, een vraag? Je bepaalt je onderwerp en daarop gebaseerd ga je verder.

Soms kom je er halverwege het schrijven van een nummer achter dat het onderwerp zich toch enigszins heeft aangepast. Dat is oke, zo werkt het proces (tenzij je natuurlijk in opdracht schrijft en je je aan een vast onderwerp dient te houden). Bewaar je brainstormnotes daarom dus wel, wellicht kan je ooit een ander nummer schrijven over het onderwerp wat je in eerste instantie in gedachten had. 

 

Structuur aanbrengen: 

En dan is er toch het moment dat je structuur moet gaan aanbrengen. Coupletten, refreinen, een bridge? Of misschien bestaat jouw liedje wel uit alleen maar coupletten, of een andere originele structuur. Dat mag, zolang het maar werkt voor het verhaal, en/of goed past in de muziek. Het moet natuurlijk geen onlogische chaos worden. 

De algemeen aangenomen volgorde is meestal "A-B-A-B-C-BB". A staat voor couplet, B voor refrein en C voor bridge. Dit is in principe een veilige volgorde om vanuit te gaan, maar geen heiligheid. 

Er is ook geen regel die zegt dat je eerst een refrein moet schrijven, of eerst een couplet moet schrijven. Dat ligt net aan waar jij op dat moment de meeste inspiratie voor hebt. 
Wel is het handig dat de kern van jouw boodschap in het refrein terugkomt, er vanuit gaande dat je in jouw structuur natuurlijk gebruik maakt van een refrein, omdat dit vaak de herhalende factor is. 
Als je dus, in al jouw brainstormnotes, jouw kern hebt gevonden, dan kun je beginnen met orde aanbrengen. Wat hoort thuis in het refrein en wat past beter in de coupletten, of juist de bridge. Nu kun je zinnen zo aanpassen dat ze beter in het verhaal, of ritme passen, of bijvoorbeeld rijmen op de zin ervoor. 

Je zult merken dat je een heleboel van jouw brainstormnotes helemaal niet zal gaan gebruiken en wellicht voeg je tijdens het aanbrengen van structuur alsnog een heleboel zinnen toe. Laat dit gebeuren, volg je gevoel hierin. Het is niet erg om heel veel te schrappen, sterker nog, het is nodig. 

 

Help, ik weet geen goed rijmwoord:

Vind je het lastig om een goed rijmwoord te vinden?  Bij het woordje "do" val je misschien gauw terug op "you", wat niet per se slecht is, maar je wilt natuurlijk wel origineel blijven en niet teveel in herhaling vallen met dezelfde woorden. Hiervoor zijn rijmwoordenboeken in het leven geroepen. Je voert simpelweg een woordje in en de website geeft je een hele lijst met woorden die rijmen. Ineens heb je behalve "you", ook nog "few", "glue", "blue" en nog honderden andere woorden, met één, of meerdere lettergrepen. Ideaal!  

 

Woordenschat: 

En dan loop je aan tegen een gebrek aan woordenschat, bijvoorbeeld omdat je niet in je eigen taal schrijft, of omdat je simpelweg even je allerbeste taalhoed niet op hebt. Dáár zijn prachtige thesaurus/synoniemen websites voor uitgevonden. Het woordje "happy", vertaalt zich ineens naar "cheerful", "delighted", "glad", "joyous" en nog zo'n twintig andere woorden. Opties genoeg! 
Soms helpt dit trouwens ook als je even geen rijmwoord weet. Neem een ander woord met dezelfde betekenis en wellicht vind je dan wel een woord dat erop rijmt.

 

Neem op en leg weg voor een later moment:

Als je orde hebt aangebracht en je hebt je liedje (zo goed als) af, neem je het nummer op. Dit hoeft geen hoogstaande kwaliteit te zijn. Een voicememo, of andersoortige demo volstaat. Ga vervolgens even lekker bezig met wat anders en luister het nummer later terug. Soms ontdek je dan dat je dingen tóch liever anders wilt. Dit komt doordat je, na een tijdje blindstaren op hetzelfde nummer, meestal niet meer zo'n frisse blik hebt en na het even weggelegd te hebben en je blik verfrist te hebben, kom je wellicht ineens weer op hele briljante nieuwe, betere ideeën. En wees daarbij vooral ook niet bang om stukjes, die je eigenlijk heel tof vindt, maar net niet passen, te veranderen, of te schrappen om het nummer nog beter te maken. Kill your darlings, or safe 'em for another time.

 

Niet iedereen speelt een instrument: 

Het kan nog wel eens knap lastig zijn als je een nummer wilt schrijven en je hebt geen muziek. Gelukkig zijn ook hier weer veel oplossingen voor. Zo staan er op youtube immens veel gratis "beats" die je kunt gebruiken. Je kan een collega-muzikant benaderen om je te helpen, of..  en dit moet ik even stiekem toegeven: ik heb ook wel eens gebruik gemaakt van een instrumental, waarvan ik het origineel niet kende, en hier gewoon een nieuw nummer op geschreven. Naderhand heb ik het origineel erbij gepakt om te luisteren of ik niet per ongeluk dezelfde melodie had geschreven (dit was gelukkig nooit het geval) en vervolgens heb ik er nieuwe muziek voor laten maken met een ander arrangement, bijvoorbeeld door een producer, of door collega-muzikanten. Het eindresultaat is hierdoor zo volledig anders dat de nummers totaal niet overeenkomen met elkaar. In dit geval is het wel écht het handigste dat je het origineel niet kent, om niet per ongeluk teveel geïnspireerd te zijn hierdoor, waardoor je ongewild gaat kopiëren. 

 

Niet alle songs die je schrijft zijn tophits: 

Helaas, niet alle nummers die je schrijft kunnen goed zijn. Er zit gewoonlijk veel bagger tussen de pareltjes en dat is niet erg. Elk geschreven nummer is weer een stapje dichterbij die ene tophit. Songwriting hoeft overigens niet altijd als doel te hebben om te scoren, soms is het gewoon heerlijk om van je af te schrijven. Even je gevoel op papier zetten. Bevrijdend! 

 

Hopelijk kun je met deze tips aan de slag! Er zijn nog veel meer handigheidjes en tips die ik je zou willen geven, zoals bijvoorbeeld: waar moet je op letten bij het schrijven van een tekst?(taalkundig/opbouwkundig etc.), maar daar zal ik het een andere keer over hebben. 

 

Ik heb in mijn leven misschien wel duizenden nummers geschreven. Hiervan heb ik er uiteindelijk slechts elf op mijn album gezet en ik heb natuurlijk nummers in opdracht geschreven en... ja... er liggen heus nog wat pareltjes ergens in mijn "liedjeskast" te wachten op een nieuw baasje, maar het merendeel zal nooit iemand te horen krijgen.  Dat is mijn bevrijdende privé bagger en dat zal altijd zo blijven, dat is het beste voor iedereen.